دی متیل سولفوکساید مرک کد 102952

DMSO (دی متیل سولفوکسید) یک حلال آلی قطبی است که به دلیل داشتن خاصیت نفوذ به درون غشا و جایگزینی با آب، به عنوان یک محافظ برودتی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به منظور کاهش شکل گیری بلورهای یخ و در نتیجه آن، جلوگیری از مرگ سلولی ناشی از فرآیند انجماد، به محیط کشت سلولی اضافه می شود.

مطالعات تجربی گزارش می دهد که در طی مرحله انجماد اولیه، کاهش دما به اندازه ی حدود 1 درجه سانتیگراد در دقیقه بهینه است. در شرایط آزمایشگاهی، گزارش شده است که DMSO در غلظت های بالاتر از 10٪ باعث ایجاد منافذ غشایی و آپوپتوز از طریق فعال سازی کاسپاز 9 و 3 می شود. پاسخ ایجاد شده، به نوع سلول یا رده سلولی بستگی دارد.

زمان یخ زدگی و ذوب سلول ها یک عامل حیاتی است، چرا که باید میزان تماس سلول با DMSO به حداقل برساند. اثرات سمی DMSO در دمای 4 درجه سانتی گراد به بالا بروز می کند. به همین دلیل، در حین دیفری در کشت سلولی، باید این ماده را قبل از رسیدن به دمای 4 درجه سانتی گراد خنثی یا رقیق کرد. DMSO را می توان با محیط کاملی که برای کشت سلول استفاده می شود، رقیق کرد همچنین می توان این کار را به کمک PBS (تهیه شده در آب مقطر دو برابر) انجام داد. به عنوان مثال می توان فریز سلولی تهیه شده را در 6 الی 8 میلی لیتر PBS رقیق کرد.

DMSO نوعی ماده ی کرایوپروتکتانت یا محافظ برودتی است. آب در 0 درجه سانتیگراد و DMSO در 19 درجه سانتیگراد یخ می زند. مخلوطی از این دو ماده دارای نقطه انجماد کمتری است. همچنین مخلوط این دو، در هنگام یخ زدن، بلورهای مختل کننده کمتری تشکیل می دهند. فرم جامد آب (یخ)، چگالی کمتری نسبه به حالت مایع آن دارد به همین دلیل، بلورهای یخ فضای بیشتری نسبت به آب مایع اشغال می کنند. کریستال های منفرد آب می توانند بسیار بزرگ شوند، خصوصا هنگامی که با بلورهای کوچکتر ادغام می شوند. کریستال های آب تمایل به تشکیل کریستال های شش ضلعی (دانه های برفی) دارند. DMSO، حتی در 10٪ وزنی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد، از تشکیل چنین بلورهای مخرب و بزرگ جلوگیری کند، خصوصاً هنگامی که دما تا 80- درجه سانتیگراد پایین بیاید.

به این منظور از DMSO به جای سایر مایعات قابل انحلال در آب مانند اتانول استفاده می شود زیرا دارای سمیت بسیار کمتری نسبت به آن است. با این حال، سلول های خونساز، سلول های بنیادی جنینی و بسیاری از رده های سلول هیبریدوما در برابر DMSO آسیب پذیر هستند.